Դաս 3()
Նուկլեինաթթուներ, դրանց ֆունկցիաները, գենետիկական կոդ
Լրացուցիչ աշխատանք
Թարգմանել հղումներով նշված որևէ նյութ և պատրաստել ուսումնական նյութեր:
Նուկլեինաթթուները պոլիմերներ են, որոնց մոնոմերները կոչվում են նուկլեոիդներ: Այս նյութերն առաջին բջջի կորիզում հայտնաբերել է շվեցարացի կենսաքիմիկոս Ֆ. Միշերը 19-րդ դարում, դրանով է պայմանավորված նրանց ավանումը՞ Իսկ հետագայում նուկլեինաթթուներ գտնվել են նաև բջջի այլ օրգանոիդներում և մասերում: Բջջում կան երկու տեսակ նուկլեինաթթուներ՝ դեզօքսի ռիբոնունկլեինաթթու (ԴՆԹ) ռիբոնուկլեինաթթու (ՌՆԹ): Նուկլեինաթթուների հիմնական ֆունկցիան սպիտակուցների կառուցվածքի մասին տեղեկատվության պահպանումն է, հաջորդ սերնդների փոխանցումը, ինչպես նաև սպիտակուցների սինթեզի իրականացումը։ Նուկելինաթթուների մոլեկուլում գաղտնագրված է տվյալ բջջին բնորոշ տեղեկություն: Կարծես կա մի ծածկագիր, որը որոշում է սպիտակուցի մոլեկուլում այս կամ այն ամինաթթվի առկայությունը: Դա նուկլեոտիդների դասավորման հաջորդականությունն է, որոնք երեքաան քանակով գաղտնագրում են որոշակի ամինաթթու: Գենետիկական այսպիսի ծածկագիրը լրիվ վերծանված է, և հայտնի է, թե նուկլեոտիդների ինչ զուգակցմամբ է որոշվում սպիտակուցի մոլեկուլում յուրաքանչյուր ամինաթթու: Ծածկագիրը համընդհանուր է բոլոր կենդանի օրգանիզմների, այդ թվում նաև մարդու, ինչպես նաև վիրուսների համար:Նուկլեինաթթուներին է պատկանում օրգանիզմի ժառանգական հատկությունների պահպանման և փոխանցման դերը,այդ պատճառով դրանց հաճախ անվանում են <<ժառանգականության նյութ>>։ Գենետիկական ծածկագիրը նուկլեինաթթուների մոլեկուլում գաղտնագրված տվյալ բջջին բնորոշ սպիտակուցների ամինաթթվային հաջորդականությունների մասին տեղեկատվությունն է։
Թարգմանություն
Նկարագրել ԴՆԹի կառուցվածքը, համեմատել ՌՆԹի հետ՝ նշելով կառուցվածքային և ֆունկցինալ տարբերությունները։
ԴՆԹ – ի մոլեկուլն իրենից ներկայացնում է երկու՝ մեկը մյուսի շուրջը ոլորված թելեր։ Որոնցից յուրանքաչյորը պոլիմեր է, որի մոնոմերներն են նուկլեոտիդները։Նուկլեոտիդը միացություն է կազմված երեք նյութից՝ ազոտական որոշակի տեսակի հիմքից, ածխաջրից և ֆոսֆորական թթվից։ ԴՆԹ – ի մոլեկուլն տարբերում է 4 տեսակ նուկլեոտիդներ, որոնցում ածխաջուրը և ֆոսֆորական թթուն միանման են, և դրանք իրարից տարբերվում են միայն ազոտական հիմքերով։ ԴՆԹ-ի երկու շղթների միացման մեջ կարևոր օրինաչափություն կա, մի շղթաթի նուկլեոտիդ: Այս զուգակցումներից յուրաքանչուրում զույգ նուկլեոտիդները կարծես իրար լրացնում են : ԴՆԹ-ի այսպիսի կառուցվածքը հայտնաբերել է ամերիկացի կեսնաբան Ջեյս Ուոթսոնը և անգլիացօ ֆիզիկոս Ֆրենսիս Քրիկը: Այստեղից էլ առաջանում է ՌՆԹ անվանումը:
ՌՆԹ – ն իր կառուցվածքով նման է ԴՆԹ – ի մեկ շղթային։ ՌՆԹ – ի նուկլեոտիդներումա ածխաջուրը ռիբոզն է։ Այստեղից էլ առաջանում է ՌՆԹ անվանումը: Բջջում կան ՌՆԹ – ի մի քանի տեսակներ։ Դրանք են՝ փոխադրող ՌՆԹ – ն, որոնք չափերով ամենափոքրն են և իրենց են կապում ամինաթթուները և փոխադրում սինթեզի վայրը։ Մյուսը տեղեկատվական ՌՆԹ – ներն են։ Դրանք ԴԹՆ – ից սպիտակուցի կառուցվածքային մասին տեղեկատվությունը փոխանցում են սպիտակուցի սինթեզի վայրը։ Մյուսն էլ ռիբոսոմային ՌՆԹ – ներն ունեն ամենամեծ մոլեկուլները և սպիտակուցի հետ միասին ձևավորում են ռիբոսոմներ։
Վիկտորիա Շատվերյանի բլոգ 