Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022

Ինքնաստուգում

  1. ՀՀ–ում ամպամած օրերի թիվն ամենամեծն է.
    • հյուսիսարևելյան շրջանում (Իջևան)
    • 2) Արագածի գագաթամերձ մասում
    • 3) Արարատյան դաշտում (Երասխ)
    • հարավարևելյան շրջանում (Մեղրի)
  2. ՀՀ–ում բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը դիտվել է.
    • Աշոցքի սարահարթումծ2) Արարատյան դաշտում
    • Արագած լեռնազանգվածում
    • Շիրակի դաշտում
  3. ՀՀ–ում ամպամած օրերի թիվն ամենափոքրն է.
    • Տավուշում (Իջևան)
    • Սևանի ավազանում (Մարտունի
    • Արարատյան դաշտում (Երասխ)
    • Արագածի գագաթամերձ մասում
  4. ՀՀ–ում ամենաշատ տեղումները լինում են.
    • բարեխառն լեռնային կլիմայի տիպում
    • ցուրտ լեռնային կլիմայի տիպում
    • խիստ ցուրտ (ձյունամերձ) կլիմայի տիպում
    • չափավոր շոգ կլիմայի տիպում
  5. ՀՀ–ում ամենաքիչ տեղումները լինում են.
    • եզրային լեռնաշղթաների հողմահայաց լանջերին
    • միջլեռնային գոգավորություններում
    • միջին բարձրության լեռնային գոտիներում
    • բարձրադիր լեռնային գոտում
  6. ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.շ
    • Հանրապետության տարածքը բարեխառն կլիմայական գոտում է:
    • ՀՀ տարածքում ամենացածր ջերմաստիճանը գրանցվել է Արագածի լանջին`
      Քարի լճի շրջանում:
    • Տարվա ընթացքում տեղումների նվազագույն քանակը թափվում է գարնան
      ամիսներին:
    • Տարվա ցուրտ ժամանակահատվածում միջլեռնային գոգավորություններում
      դիտվում է ջերմաստիճանային շրջադասություն (ինվերսիա):
  7. ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
    • Հանրապետության տարածքը արևադարձային կլիմայական գոտում է:
    • Տարվա տաք կեսին տիրապետում են Իրանական բարձրավանդակից թափանցող արևադարձային օդային զանգվածները:
    • Տարվա ընթացքում առավելագույն տեղումները լինում են նոյեմբեր–դեկտեմբեր ամիսներին
    • Տարվա ընթացքում ամենաշատ ամպամած օրերը լինում են Գեղարքունիքիմարզում (Մարտունի)
  8. ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
    • Ամենաշատ տեղումները թափվում են Արփայի գոգավորությունում:
    • Կլիմայաստեղծ գործոններից են մուսսոնները:
    • Հստակ արտահայտված է հյուսիսից հարավ փոփոխվող լայնակի կլիմայական գոտիականությունը:
    • Միջլեռնային գոգավորությունների ցածրադիր մասերում ձմռանը դիտվում է
      ջերմաստիճանային շրջադասություն (ինվերսիա):
  9. Ի՞նչն է բնորոշ ՀՀ չոր մերձարևադարձային կլիմայի տիպին.
    • Ձմեռը կարճատև է և մեղմ:
    • Տեղումների միջին տարեկան քանակը հասնում է 800–900 մմ–ի:
    • Հունվարին օդի միջին ջերմաստիճանը տատանվում է +10°–ի շուրջ:
    • Տարածվում է 1500–2000 մ բարձրություններում:
  10. ՀՀ անապատակիսաանապատային լանդշաֆտային գոտուն բնորոշ կենդանատեսակներից են.
    • գորշ արջը և այծյամը
    • գյուրզան և կարիճը
    • գետնասկյուռը և ճագարամուկը
    • մուֆլոնը և բեզոարյան այծը
  11. Ընտրել գետերից և դրանցի սնվող ջրանցքների համապատասխանությունների ճիշտ շարքը.
    • 1) Ախուրյան ա. Նալբանդի
    • 2) Հրազդան բ. Արմավիրի
    • 3) Արաքս գ. Շիրակի
    • 4) Փամբակ դ. Արզնի–Շամիրամի
      1) 1–ա, 2–բ, 3–դ, 4–գ 3) 1–ա, 2–դ, 3–գ, 4–բ
      2) 1–բ, 2–գ, 3–դ, 4–ա 4) 1–գ, 2–դ, 3–բ, 4–ա
  12. Ընտրել «քաղաք — այդ քաղաքով հոսող գետ» համապատասխանությունների ճիշտ շարքը.
  1. Սիսիան ա. Աղստև
  2. Աշտարակ բ. Փամբակ
  3. Վանաձոր գ. Որոտան
  4. Իջևան դ. Քասաղ
    1) 1–դ, 2–գ, 3–բ, 4–ա
    2) 1–գ, 2–բ, 3–դ, 4–ա
    3) 1–գ, 2–դ, 3–բ, 4–ա
    4) 1–բ, 2–ա, 3–գ, 4–դ

13․ ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Տարվա եղանակները հստակ արտահայտված չեն:
2) Առավելագույն չափով տեղումներ թափվում են մայիս–հունիս ամիսներին:
3) Լեռների բարձրությանը զուգընթաց տեղումների քանակը նվազում է:
4) Ամբողջ տարին տիրապետում են բարեխառն օդային զանգվածները:

14․ ՀՀ հողերի տիպերից ամենատարածվածն են.
1) կիսաանապատային գորշ հողերը
2) լեռնային սևահողերը
3) լեռնաանտառային գորշ և դարչնագույն հողերը
4) մարգագետնատափաստանային հողերը

15․ Կուլտուր–ոռոգելի հողերը տարածված են.
1) Արարատյան դաշտում 3) Սևանի ավազանում
2) Շիրակի դաշտում 4) Որոտանի հովտում

16․ Ո՞րն է ՀՀ վերընթաց լանդշաֆտային գոտիների վարից վեր հերթափոխության ճիշտ շարքը.
1) անապատակիսաանապատային, լեռնատափաստանային, մերձալպյան ու
ալպյան, ձյունամերձ

2) անապատակիսաանապատային, մերձալպյան ու ալպյան, լեռնատափաստանային, ձյունամերձ
3) լեռնատափաստանային, անապատակիսաանապատային, մերձալպյան ու
ալպյան, ձյունամերձ
4) անապատակիսաանապատային, լեռնատափաստանային, ձյունամերձ, մերձալպյան ու ալպյան

17․ «Lանդշաֆտային գոտի — բուսատեսակ» զույգերից ընտրել ճիշտը.
1) անապատակիսաանապատային — աղածաղիկ
2) տափաստանային — եղևնի
3) անտառային — ծառանման օշինդր
4) մերձալպյան և ալպյան — կաղնի

18․ ՀՀ կենդանական աշխարհի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Հաշվում են մոտ 12 հազ. կենդանատեսակ:

2) Հայկական վայրի ոչխարը և նապաստակը էնդեմիկ են:
3) Անտառային գոտու կենդանատեսակների մեջ գերակշռում են սողունները:
4) Արփի լճում տարածված է ծածան ձկնատեսակ

19․ ՀՀ–ի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Անտառների վերին և մերձալպյան գոտու մարգագետինների ստորին սահմանների միջև տարածվում են չորասեր նոսր անտառները:
2) Մերձալպյան և ալպյան լանդշաֆտներում բարձր է Արեգակի ճառագայթային
էներգիայի ինտենսիվությունը (ուժգնությունը):

3) Կուլտուր–ոռոգելի հողերը տարածվում են սևահողային տափաստանների ենթագոտում:
4) Անապատակիսաանապատային լանդշաֆտներն առաջացել են Արարատյան
գոգավորությունում և Վայքում անտառների անխնա ոչնչացման հետևանքով:

20․ ՀՀ–ի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Գետերը, սնումից կախված, ունեն հոսքի անկայուն ռեժիմ:
2) Հարևան տարածքների նկատմամբ ունի ավելի մեծ միջին բարձրություն:
3) Արեգակի բարձրությունը հորիզոնական հարթության նկատմամբ տատանվում է հունիս ամսին 27°–ից մինչև 74° (դեկտեմբեր):
4) Կովկասյան, Իրանական, Արևելամիջերկրածովային բուսաբանական մարզերի շփման հատվածում է:

Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022

Ինքնաստուգում

  1. ՀՀ–ում ամպամած օրերի թիվն ամենամեծն է.
    • հյուսիսարևելյան շրջանում (Իջևան)
    • 2) Արագածի գագաթամերձ մասում
    • 3) Արարատյան դաշտում (Երասխ)
    • հարավարևելյան շրջանում (Մեղրի)
  2. ՀՀ–ում բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը դիտվել է.
    • Աշոցքի սարահարթումծ2) Արարատյան դաշտում
    • Արագած լեռնազանգվածում
    • Շիրակի դաշտում
  3. ՀՀ–ում ամպամած օրերի թիվն ամենափոքրն է.
    • Տավուշում (Իջևան)
    • Սևանի ավազանում (Մարտունի
    • Արարատյան դաշտում (Երասխ)
    • Արագածի գագաթամերձ մասում
  4. ՀՀ–ում ամենաշատ տեղումները լինում են.
    • բարեխառն լեռնային կլիմայի տիպում
    • ցուրտ լեռնային կլիմայի տիպում
    • խիստ ցուրտ (ձյունամերձ) կլիմայի տիպում
    • չափավոր շոգ կլիմայի տիպում
  5. ՀՀ–ում ամենաքիչ տեղումները լինում են.
    • եզրային լեռնաշղթաների հողմահայաց լանջերին
    • միջլեռնային գոգավորություններում
    • միջին բարձրության լեռնային գոտիներում
    • բարձրադիր լեռնային գոտում
  6. ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.շ
    • Հանրապետության տարածքը բարեխառն կլիմայական գոտում է:
    • ՀՀ տարածքում ամենացածր ջերմաստիճանը գրանցվել է Արագածի լանջին`
      Քարի լճի շրջանում:
    • Տարվա ընթացքում տեղումների նվազագույն քանակը թափվում է գարնան
      ամիսներին:
    • Տարվա ցուրտ ժամանակահատվածում միջլեռնային գոգավորություններում
      դիտվում է ջերմաստիճանային շրջադասություն (ինվերսիա):
  7. ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
    • Հանրապետության տարածքը արևադարձային կլիմայական գոտում է:
    • Տարվա տաք կեսին տիրապետում են Իրանական բարձրավանդակից թափանցող արևադարձային օդային զանգվածները:
    • Տարվա ընթացքում առավելագույն տեղումները լինում են նոյեմբեր–դեկտեմբեր ամիսներին
    • Տարվա ընթացքում ամենաշատ ամպամած օրերը լինում են Գեղարքունիքիմարզում (Մարտունի)
  8. ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
    • Ամենաշատ տեղումները թափվում են Արփայի գոգավորությունում:
    • Կլիմայաստեղծ գործոններից են մուսսոնները:
    • Հստակ արտահայտված է հյուսիսից հարավ փոփոխվող լայնակի կլիմայական գոտիականությունը:
    • Միջլեռնային գոգավորությունների ցածրադիր մասերում ձմռանը դիտվում է
      ջերմաստիճանային շրջադասություն (ինվերսիա):
  9. Ի՞նչն է բնորոշ ՀՀ չոր մերձարևադարձային կլիմայի տիպին.
    • Ձմեռը կարճատև է և մեղմ:
    • Տեղումների միջին տարեկան քանակը հասնում է 800–900 մմ–ի:
    • Հունվարին օդի միջին ջերմաստիճանը տատանվում է +10°–ի շուրջ:
    • Տարածվում է 1500–2000 մ բարձրություններում:
  10. ՀՀ անապատակիսաանապատային լանդշաֆտային գոտուն բնորոշ կենդանատեսակներից են.
    • գորշ արջը և այծյամը
    • գյուրզան և կարիճը
    • գետնասկյուռը և ճագարամուկը
    • մուֆլոնը և բեզոարյան այծը
  11. Ընտրել գետերից և դրանցի սնվող ջրանցքների համապատասխանությունների ճիշտ շարքը.
    • 1) Ախուրյան ա. Նալբանդի
    • 2) Հրազդան բ. Արմավիրի
    • 3) Արաքս գ. Շիրակի
    • 4) Փամբակ դ. Արզնի–Շամիրամի
      1) 1–ա, 2–բ, 3–դ, 4–գ 3) 1–ա, 2–դ, 3–գ, 4–բ
      2) 1–բ, 2–գ, 3–դ, 4–ա 4) 1–գ, 2–դ, 3–բ, 4–ա
  12. Ընտրել «քաղաք — այդ քաղաքով հոսող գետ» համապատասխանությունների ճիշտ շարքը.
  1. Սիսիան ա. Աղստև
  2. Աշտարակ բ. Փամբակ
  3. Վանաձոր գ. Որոտան
  4. Իջևան դ. Քասաղ
    1) 1–դ, 2–գ, 3–բ, 4–ա
    2) 1–գ, 2–բ, 3–դ, 4–ա
    3) 1–գ, 2–դ, 3–բ, 4–ա
    4) 1–բ, 2–ա, 3–գ, 4–դ

13․ ՀՀ կլիմայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Տարվա եղանակները հստակ արտահայտված չեն:
2) Առավելագույն չափով տեղումներ թափվում են մայիս–հունիս ամիսներին:
3) Լեռների բարձրությանը զուգընթաց տեղումների քանակը նվազում է:
4) Ամբողջ տարին տիրապետում են բարեխառն օդային զանգվածները:

14․ ՀՀ հողերի տիպերից ամենատարածվածն են.
1) կիսաանապատային գորշ հողերը
2) լեռնային սևահողերը
3) լեռնաանտառային գորշ և դարչնագույն հողերը
4) մարգագետնատափաստանային հողերը

15․ Կուլտուր–ոռոգելի հողերը տարածված են.
1) Արարատյան դաշտում 3) Սևանի ավազանում
2) Շիրակի դաշտում 4) Որոտանի հովտում

16․ Ո՞րն է ՀՀ վերընթաց լանդշաֆտային գոտիների վարից վեր հերթափոխության ճիշտ շարքը.
1) անապատակիսաանապատային, լեռնատափաստանային, մերձալպյան ու
ալպյան, ձյունամերձ

2) անապատակիսաանապատային, մերձալպյան ու ալպյան, լեռնատափաստանային, ձյունամերձ
3) լեռնատափաստանային, անապատակիսաանապատային, մերձալպյան ու
ալպյան, ձյունամերձ
4) անապատակիսաանապատային, լեռնատափաստանային, ձյունամերձ, մերձալպյան ու ալպյան

17․ «Lանդշաֆտային գոտի — բուսատեսակ» զույգերից ընտրել ճիշտը.
1) անապատակիսաանապատային — աղածաղիկ
2) տափաստանային — եղևնի
3) անտառային — ծառանման օշինդր
4) մերձալպյան և ալպյան — կաղնի

18․ ՀՀ կենդանական աշխարհի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Հաշվում են մոտ 12 հազ. կենդանատեսակ:

2) Հայկական վայրի ոչխարը և նապաստակը էնդեմիկ են:
3) Անտառային գոտու կենդանատեսակների մեջ գերակշռում են սողունները:
4) Արփի լճում տարածված է ծածան ձկնատեսակ

19․ ՀՀ–ի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Անտառների վերին և մերձալպյան գոտու մարգագետինների ստորին սահմանների միջև տարածվում են չորասեր նոսր անտառները:
2) Մերձալպյան և ալպյան լանդշաֆտներում բարձր է Արեգակի ճառագայթային
էներգիայի ինտենսիվությունը (ուժգնությունը):

3) Կուլտուր–ոռոգելի հողերը տարածվում են սևահողային տափաստանների ենթագոտում:
4) Անապատակիսաանապատային լանդշաֆտներն առաջացել են Արարատյան
գոգավորությունում և Վայքում անտառների անխնա ոչնչացման հետևանքով:

20․ ՀՀ–ի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Գետերը, սնումից կախված, ունեն հոսքի անկայուն ռեժիմ:
2) Հարևան տարածքների նկատմամբ ունի ավելի մեծ միջին բարձրություն:
3) Արեգակի բարձրությունը հորիզոնական հարթության նկատմամբ տատանվում է հունիս ամսին 27°–ից մինչև 74° (դեկտեմբեր):
4) Կովկասյան, Իրանական, Արևելամիջերկրածովային բուսաբանական մարզերի շփման հատվածում է:

Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022

Հայաստանի բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ

Մակերեսը՝ 118 հա։ Գտնվում է ՀՀ Արարատի մարզում, Ազատ գետի Միլի վտակի ափին։ 2007 թվականին առանձնացվել է Խոսրովի արգելոցից։

ՀՀ տարածքի մյուս արգելոցներից են՝

  • Գիհու նոսրանտառ
  • Գյուլագարակի արգելավայր
  • Գոռավանի ավազուտներ
  • Գորիսի արգելավայր
  • Եղեգնաձորի արգելավայր
  • «Զանգեզուր» արգելավայր
  • Իջևանի արգելավայր
  • «Խոր Վիրապ» արգելավայր
  • Հանքավանի ջրաբանական արգելավայր
  • Հերհերի նոսրանտառային արգելավայր
  • Մարգահովիտի արգելավայր
  • Մրտավարդենու արգելավայր
  • Որդան կարմիր արգելավայր
  • Ջերմուկի անտառային արգելավայր
  • Ջերմուկի ջրաբանական արգելավայր
  • Սոսու պուրակ արգելավայր
  • «Սև լիճ» արգելավայր

Հայաստանի արգելոցներ

Խոսրովի արգելոցը պատկերող նամականիշՀիմնական հոդված՝ Խոսրովի անտառ արգելոց

Խոսրովի անտառ արգելոցը կազմավորվել է 1958-ին (տարածքը՝ 23213.5 հա), ՀՀ Արարատի մարզում՝ Գեղամա լեռնավահանի հարավարևմտյան՝ Ուրծի, Դահնակի, Երանոսի լեռնաշղթաների, Իրից, Խոսրովասար լեռների լանջերին՝ Ազատ և Վեդի գետերի ավազաններում՝ ծովի մակարդակից 700-2800 մ բարձրություններում՝ Ազատ գետի ջրային պաշարների, գիհուտների, կաղնուտների, լեռնաչորասեր բուսականության, հազվագյուտ կենդանիների ու բույսերի պահպանության նպատակով։

Հիմնական հոդված՝ Շիկահողի արգելոց

Շիկահողի արգելոցը կազմավորվել է 1958-ին՝ Կապանի անտառտնտեսության հիմքի վրա (1961-1975-ին՝ Բարթազի արգելավայր, տարածքը՝ 10330 հա), ՀՀ Սյունիքի մարզում՝ Խուստուփ լեռնազանգվածի հարավարևելյան և Մեղրու լեռնաշղթայի հյուսիսարևելյան լանջերին՝ ծովի մակարդակից 700-2800 մ բարձրություններում՝ Ծավ և Շիկահող գետերի վերին ավազաններում՝ կաղնու, բոխու, հաճարենու, սովորական կենու, սոսու անտառների և կենդանիների պահպանության նպատակով։ Ռելիեֆը խիստ մասնատված է, շատ են լեռնային գետակները, հանքային աղբյուրները։

Հիմնական հոդված՝ Էրեբունի արգելոց

Ցորենի վայրի տեսակները Էրեբունի արգելոցում

Էրեբունի արգելոցը կազմավորվել է 1981ին (տարածքը՝ 89 հա) ՀՀ Կոտայքի մարզում՝ Երևանից 8-10 հարավարևելյան՝ Գեղադիր գյուղի մոտ՝ կիսաանապատային և լեռնատափաստանային գոտիների անցումային հատվածում՝ ծովի մակարդակից 1300-1450 մ բարձրություններում՝ դաշտավլուկազգիների վայրի ազգակիցների (մասնավորապես վայրի ցորենների աշխարհում եզակի գենոֆոնդի) պահպանության նպատակով

Հայաստանի ազգային պարկեր

Հիմնական հոդված՝ Սևան ազգային պարկ

Սևան ազգային պարկը գտնվում է Հայկական հրաբխային լեռնաշխարհի հյուսիսային մասում՝ Գեղարքունիքի մարզում, Երևան քաղաքից մոտ 60 կմ հեռավորության վրա։ Պարկի ընդհանուր տարածքը՝ Սևանա լճի հայելու հետ միասին կազմում է 147.343 հա, իսկ առանց լճի հայելու՝ 22, 585 հա։ Պահպանական գոտու տարածքը կազմում է 342.920 հա։ Պարկը գտնվում է Հայաստանի Բնապահպանության նախարարության իրավասության ներքո։ Ստեղծվել է 1978 թվականի մարտի 14-ին, ՀԿԿ Կենտկոմի և Հայկական ԽՍՀ Մինիստրների խորհրդի թիվ 125 որոշմամբ։

Հիմնական հոդված՝ Դիլիջան ազգային պարկ

Դիլիջան ազգային պարկը

Դիլիջան ազգային պարկը կազմավորվել է 2002 թվականին՝ համանուն արգելոցի (1958) հիման վրա՝ Հայաստանի Տավուշի մարզում՝ Փամբակի հյուսիսարևելյան, Արեգունու հյուսիսային, Միափորի հարավային, Իջևանի հարավարևմտյան, Հալաբի արևելյան լանջերին՝ 1100-2400 մ բարձրություններում՝ հաճարենու և կաղնու անտառների բուսական և կենդանական բազմազանության, ինչպես նաև Կովկասում հազվագյուտ հատապտղայիև կենու համակեցությունների պահպանության նպատակով։ Տարածքը՝ 28002 հեկտար է։

Ստեղծվել է 2009 թվականին։ Գտնվում է Շիրակի մարզում, Ամասիայի և Աշոցքի տարածաշրջաններում, Եղնախաղի լեռնաշղթայի արևելյան և Ջավախքի լեռնաշղթայի հարավարևմտյան լանջերին։ Ազգային պարկն զբաղեցնում է մոտ 25 000 հա տարածք։

Ազգային պարկն ստեղծվել է Ջավախք-Շիրակ բարձրավանդակի ուրույն կենսաբազմազանության պահպանման համար։ Այստեղ է գտնվում հայկական որորի ամենամեծգաղութը աշխարհում և գանգրափետուր հավալուսնի միակ բնակավայրը Հայաստանում։

Տարածքում կան մոտ 670 տեսակ բույսեր (խոլորձ, թրաշուշան, հիրիկ, կակաչ, շուշան), որոնցից 25-ը ներառված են Հայաստանի Կարմիր գրքում։ Դրանցից 22-ը էնդեմ տեսակներ են։ Պարկում կան կաթնասունների 30 տեսակ (եվրոպական ջրասամույր, խայտաքիս)։

Արփի լճի ջրահավաք ավազանի մշակովի լանդշավտները կազմված են հիմնականում հացահատիկի և վուշի դաշտերից։

Հիմնական հոդված՝ Արևիկ ազգային պարկ

Ստեղծվել է 2009 թվականին։ Գտնվում է Սյունիքի մարզում Զանգեզուրի լեռնաշղթայի Մեղրի լեռնաբազուկի հարավային լանջին, ինչպես նաև Շվանիձոր և Նյուվադի գետերի ջրահավաք ավազանում։ Մակերեսը կազմում է 34 401․8 հա։ Պահպանության օբյեկտը Մեղրիի եզակի բուսական և կենդանական աշխարհն է։

Ազգային պարկի տարածքում առկա են ուղղաձիգ բնական գոտիներ և լանդշֆտների տարբեր տիպեր՝ ալպյան մարգագետիններ, լեռնային տափաստաններ, անտառային զանգվածներ, կիսաանապատներ։ Ունի հարուստ կենսաբազնազանություն՝ առաջավորասիական ընձառյուծ, բեզոարյան այծ, հայկական մուֆլոն, միջերկրածովային կրիա, հայկական իժ, կովկասյան ջրասամույր, կասպիական հնդկահավ, կովկասյան մայրեհավ։

Բուսական աշխարհը նույնպես հարուստ է։ Կարմիր գրքում գրանցված տեսակներից հանդիպում են չորապտեր արծվապտերային, Գրիֆիթի հուդայածառ, վայրի ձմերուկ, անմեռուկ կլորատերև, կատվադաղձ լերդախոտատերև, թրաշուշան աղասեր, սագասոխուկ ցողունավոր, սարդակիր կովկասյան, խոլորձ Շելկոնովիկի, սարդակիր կովկասյան։

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ, պետությունների կողմից բնության տարբեր տարածքներում որևէ տնտեսական գործունեության սահմանափակումը կամ առհասարակ արգելումն է օրենսդրությամբ, որն ուղղված է կենսաբազմազանությունը և էկոհամակարգերը պահպանելուն։

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների շնորհիվ ապահովվում են եզակի էկոհամակարգերի, հազվագյուտ, անհետացման եզրին գտնվող, էնդեմիկ, ռելիկտային տեսակների պահպանությունը և վերարտադրությունը բնական միջավայրում։

Բնության հատուկ պահպանվող տարածք կարող են լինել մակերեսային և ստորերկրյա ջրավազները, ընդերքի, բուսական և կենդանական աշխարհի առանձնացված տեղամասերը։

Հայաստանում կա բնության հատուկ պահպանության 4 տեսակ՝

  • պետական արգելոցներ
  • ազգային պարկեր
  • պետական արգելավայրեր
  • բնության հուշարձաններ։

Սևան ազգային պարկը

Ըստ «Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» ՀՀ օրենքի (1991)՝ որպես բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ երաշխավորված են ազգային պարկերը, արգելոցները, արգելավայրերը և բնության հուշարձանները։ ՀՀ-ում գործում են 4 ազգային պարկ (Սևան, Դիլիջան)՝ 178102 հա, Արփի լճի ազգային պարկ, Արևիկ ազգային պարկ, 26 արգելավայր՝ 89442 հա 3 արգելոց (Խոսրովի անտառ, Շիկահողի, Էրեբունի)՝ 39615 հա ընդհանուր տարածքով։ Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների ընդհանուր տարածքը (ներառյալ Սևանա լիճը) 307159 հա է՝ ՀՀ տարածքի 10,3%-ը։ Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների վրա բացասական ներգործություն ունեցող տնտեսական գործունեությունը ահմանափակելու կամ արգելելու նպատակով ՀՀ Կառավարությունը սահմանել է պահպանական գոտիներ։ Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում պահպանվում են ՀՀ բուսական և կենդանական աշխարհների տեսակային կազմի 60%-ը, այդ թվում՝ հազվագյուտ, անհետացման եզրին հայտնված և բնաշխարհիկ տեսակների գերակշռող մասը, ինչպես նաև վայրի գենետիկական պաշարները։ Ցամաքային լանդշաֆտների պահպանվող տարածքները կազմում են ՀՀ տարածքի մոտ 6%-ը։

Հայաստանի բնության հուշարձաններԽմբագրել

ՀՀ բնության կենդանի հուշարձաններից են արևելյան սոսու մնացուկային պուրակը (ՀՀ Սյունիքի մարզի Ներքին Հանդ գյուղ մոտ), Գրիֆիթի հուդայածառը (Մեղրու նախալեռնային շրջան) և այլն, իսկ անկենդան հուշարձաններից՝ բազալտե սյունաձև, և ճառագայթաձև մերկացումները (Ազատի, Արփայի, Հրագդանի կիրճեր), հրաբխային կոները (Գեղամա, Վարդենիսի լեռնավահաններ), ռելիեֆի հողմահարման եզակի ձևերը՝ բնական ժայռաբուրգերը (Գորիս, Խնձորեսկ), ինչպես նաև բազմաթիվ բարձրլեռնային լճակներ, հանքային աղբյուրներ, ջրվեժներ (Թռչկան, Ջերմուկի, Շաքիի) և այլն։

Բնության հուշարձանները բացառիկ կամ յուրահատուկ, գիտական և պատմամշակութային հատուկ արժեք ներկայացնող բնական օբյեկտներ են։

ՀՀ կառավարության 2008 թվականի որոշմամբ 230 բնական հուշարձաններ կան։ Դրանց ստեղծման նպատակն է մարդու ակտիվ գործունեության զերծ պահումը բնական բոլոր գիտաճանաչողական բարձրարժեք համալիրներ, նրանց առանձնահատկությունները

230 բնական հուշարձաններից 109-ը հանդիսանում են երկրաբանական (Աժդահակ և Արմաղան հրաբուխներ Գառնիի «Բազալտե երգեհոն» սյունաձև բազալտները, Որոտանի վրա գտնվող «Սատանի կամուրջ»), 48-ը՝ ջրաերկրաբանական (Ապարանի «Սրբի աղբյուր», Մալիշկա գյուղի «Մոզ աղբյուր»), 38-ը՝ ջրագրական (Շաքիի ջրվեժ, Գեղամա լեռների «Վիշապալիճ»), 16-ը՝ բնապատմական (Երիցվանքի մոտ գտնվող Արծվանիկ գյուղի բնական քարայրներ), 19-ը՝ կենսաբանական հուշարձաններ (Շիրակի «Փետրախոտային տափաստան», Տավուշի մարզի «Սարի գյուղի սոսին»)։

Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022
  1. Նկարագրել Հայաստանի Հանրապետության բուսական և կենդանական աշխարհը։

Կենդանական 


Հայկական մուֆլոնը Հայաստանի ամենաբնորոշ կենդանատեսակներից է՝ ընտանի ոչխարների նախնին, գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում

Հայաստանի կենդանական աշխարհը ընդհանուր առմամբ ներկայացված է անողանաշարավորկենդանիների ավելի քան 17000 և ողնաշարավորկենդանիների 523 տեսակներով։

Ողնաշարավոր կենդանիները ներկայացված են ձկների, երկկենցաղների, սողունների, թռչունների և կաթնասունների դասերով, որոնցից առավել հարուստը (349 տեսակ) թռչունների դասն է։

Հայաստանի տարածքը տեղադիրքով Միջերկրածովյան կենսաշխարհագրական տարածաշրջանի Իրանական, Փոքրասիական ու Պոնտոս-կովկասյան մարզերի խաչմերուկ է, որով և պայմանավորված է այդ մարզերի ազդեցությունը Հայաստանի կենդանական աշխարհի տեսակների վրա։

Բուսական

«Հայաստանի յուրաքանչյուր 1000 կմ² տարածքոմ աճում է մոտ 107 բուսատեսակ: ՀՀ տարածքն աչքի է ընկնում նաև տեսակառաջացման ակտիվությամբ, գիտնականների կողմից պարբերեբար նկարագրվում են գիտության համար նոր բուսատեսակներ։ Հայաստանում հանդիպում են տարածաշրջանին բնորոշ բուսականության գրեթե բոլոր տիպերը»,-նշում է գիտությունների թեկնածուն։

Մ․ Սարգսյանը նաև փաստում է, որ Հայաստանը մի շարք մշակովի բույսերի վայրի ցեղակիցների հայրենիքն է․ «Հացազգիներից հանդիպում են վայրի ցորեններ, գարին, աշորան, վարսակը: Հայաստանում բնականորեն աճում են ցորենի 3 տեսակներ` Ցորեն վայրին միահատիկ (Triticum boeoticum), Ց. Ուրարտական (T. urartu) և Ց. Արարատյան (T.araraticum): Ինչպես նաև հանդիպում են այնպիսի պտղատուների, զանազան հատապտուղների, կորիզավոր, ունդավոր, կերային, բանջարանոցային բուսատեսակների վայրի ցեղակիցներ, ինչպիսիք են տանձենին, խնձորենին, շլորենին, սզնին, մոշենին, սոխերը, ճակնդեղը, ոլոռը և այլն»:

  1. Ի՞նչ գործոններով է պայմանավորված ՀՀ բուսականության և կենդանական աշխարհի բազմազանությունը:
  2. Կենդանական աշխարհի տեղաբաշխումը հիմնականում համապատասխանում է բուսական գոտիների դասավորությանը: Սակայն կենդանիների շարժունակության պատճառով, շատ տեսակներ հանդիպում են համարյա բոլոր վերընթաց գոտիներում:
  3. Թվարկե՛ք և քարտեզի վրա ցո՛ւյց տվեք ՀՀ բուսականության վերընթաց գոտիները:
Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022

ՀՀ օգտակար հանածոները

Это изображение имеет пустой атрибут alt; его имя файла - image.png

Դասի հղումը։

  1. Երկրաբանական ո՞ր դարաշրջաններում և ի՞նչ գործոնների ազդեցությամբ ձևավորել մեր հանրապետության ներկայիս մակերևույթը։Մեր հանրապետության ներկայիս մակերևույթը ձևավորումը տևել է դարեր: Դարեր շարունակ տեղի են ունեցել հրաբխային ժայթքումներ, երկրաշարժեր, այլ բնական աղետներ, որոնք հանգեցրել են ներկայիս ռելիեֆի ձևավորմանը:
  2. Ինչո՞վ է բացատրվում մեր տարածքի օգտակար հանածոների բազմազանությունը և մետաղային ու ոչ մետաղային հանքատեսակների հարուստ պաշարների առկայությունը։բազմազանությունը և մետաղային ու ոչ մետաղային հանքատեսակների հարուստ պաշարների առկայությունը։
  3. Պատճառն այն է, որ Հայաստանը գտնվում է լեռնային տարածքում, և նման ռելիեֆ ունեցող տարածքում շատ են մետաղային և ոչ մետաղային հանքատեսակները:
  4. Ոսկի Մեղրաձոր
  5. Ոսկին շատ մեծ պահանջարկ ունի ցանկացած ոլորտում: Պարզագույն օրինակն է զարդերի պատրաստումը, պահանջարկ կա էլեկտրոնիկայում նույնպես:Գրանիտ Մեղրի
  6. Գրանիտը շատ է օգտագործվում դեկորատիվ քարերի, ինչպես նաև ճարտարապետության մեջ: Օգտագործվում է քարի վերամշակման ոլորտում նույնպես
  1. Թվարկե՜ք օգտակար հանածոների նշանավոր հանքավայրերն ու գլխավոր հանքատեսակները և դրանց օգտագործման բնագավառները։
  2. Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել հետևյալ օգտակար հանածոները և դրանց տարածման շրջանները․
  • Մետաղային հանքատեսակներից․
    • Պղինձ
    • մոլիբդեն
    • կապար
    • ցինկ
    • երկաթ
  • Ոչ մետաղական հաքատեսակներից․
    • տուֆ
    • բազալտ
    • գրանիտ
    • օբսիդիան
    • պեռլիտ
    • կրաքար
    • կերակրի աղի պաշարներ
  • Նշել նաև հանքային ջրերի աղբյուրները․
Հայաստանի Հանրապետություն. Ոչ մետաղային հանածո ներ
Это изображение имеет пустой атрибут alt; его имя файла - image-1.jpeg
Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022

Հայաստանի Հանրապետության ընդհանուր բնութագիրը

1.Վերլուծել այն միջազգային իրադարձությունները, որոնց արդյունքում ձևավորվեցին Խորհրդային Հայաստանի սահմանները, և ի՞նչ ժառանգություն ստացավ ներկա անկախ Հայաստանի Հանրապետությունը։ Հայաստանը գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիս-արևելքում, Սև և Կասպից Ծովի մեջտեղը, հյուսիսից և արևելքից շրջապատված է Փոքր կովկասի լեռնաշղթաներով։ Սահմանակցում է Վրաստանի, Ադրբեջանի, Իրանի, Թուրքիայի և չճանաչված Արձախի հետ։ Թվարկել և գնահատել Հայաստանի 2.Հանրապետության տնտեսաաշխարհագարական դիրքի և քաղաքաաշխարհագրական դիրքի մեզ համար նպաստավոր և ոչ նպաստավոր հանկանիշները։ Արդյո՞ք կարելի է ոչ նպաստավոր հատկանիշները դարձնել նպաստավոր։Վերլուծել ներկա իրավիճակում ՀՀ-ի տնտեսաաշխարհագրական դիրքը։Ուրվագծային քարտեզի վրա առանձնացնել ՀՀ-ի և Արցախի Հանրապետության ներկա սահմանները։ ՀՀ- ի տնտեսաաշխարհագրական ու քաղաքաաշխարհագրական դիրքերի առանձնահատկություններն են ՝ ոչ նպաստավոր հատկանիշներ-Հայաստանը չունի ելք դեպի ծով, որի հետևանքով Հայաստանը չի կարող իրականացնել նավով բեռնափոխադրումներ ինչը ազդում է տնտեսության վրա:Նպաստավոր-Հայաստանում շատ հաճախ կլիման բարենպաստ է, որի շնորհիվ մենք աճացնում ենք շատ բերք և արտահանում շատ երկրներ, որը նպաստում է Հայաստանի տնտեսության բարելավմանը:

Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022

Հայկական լեռնաշխարհի ռելիեֆը

Հայկական Լեռնաշխարհի 10 Ամենաբարձր Լեռները | armland.am

Դասի հղումը

  1. Ի՞նչ տարածք է գրավում Հայկական լեռնաշխարհը: Որո՞նք են նրա սահմանները:Հայկական լեռնաշխարհն ունի 400,000կմ2 տարածք:
  2. Որո՞նք են Հայկական լեռնաշխարհի խոշոր գետերը, և ո՞ր ջրային ավազաններին են
    դրանք պատկանում: Եփրատ, Տիգրիս, Կուր։Կուրը հենց ավազան է, իսկ Տիգրիսն ու Եփրատը միախառնվում են Քոբանի ջրամբարում։
  3. Ի՞նչ խոշոր լճեր կան Հայկական լեռնաշխարհում, ի՞նչ առանձնահատկություններ
    ունեն դրանք: Հայկական լեռնաշխարհի խոշոր լճերից են Սաբալանը, Ուրմիան, և Փարվանան: Ուրմիայի ջուրը շատ աղի է, այդ պատճառով այնտեղ կենդանիներ չկան։Սաբալան հրաբուխը Հայկական լեռնաշխարհի երկրորդ ամենաբարձր լեռն է։Լեռը գտնվում է ծովի մակերևույթից 4784 մետր բարձրության վրա։ Փարվանա լճի մակերեսը կազմում է 37,5 քառ. կմ, առավելագույն խորությունը 3,3 մ: լեռնաշխարհի սեյսմիկ ակտիվությունը, և ի՞նչ
  4. ավերիչ երկրաշարժեր են գրանցվել այստեղ: Հայկական լեռնաշխարհը, որի մի մասում այժմ գտնվում է Հայաստանը, համարվում է աշխարհի սեյսմիկ ակտիվ շրջաններից մեկը և մտնում է Միջերկրածովային սեյսմիկ զոնայի մեջ։Վերջին երկու հազար տարիների ընթացքում Հայկական լեռնաշխարհում ամենաուժեղ երկրաշարժը եղել է 1463 թվականին Երզնկայում, երկրաշարժը հասել է 10 բալի, իսկ մարդկանց մահվան թիվը հասել է 20 հազարի։
  5. Ի՞նչ օգտակար հանածոներով է հարուստ Հայկական լեռնաշխարհը: Ներկայումս Հայկական լեռնաշխարհը հարուստ է պղնձով, երկաթով և բրոնզով:Հայաստանում կան այնպիսի օգտակար հանածոներ, ինչպիսին են պղինձը, բրոնզը, և այլն:
  6. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ի՞նչ օգտակար հանածոներ կան:
  7. Քանի՞ «աշխարհներից» էր կազմված Մեծ Հայքը: Պատմական Հայաստանի ո՞ր
    նահանգների տարածքն է ընդգրկում ներկայիս Հայաստանի Հանրապետությունը:
Լեռնագրությունը — դաս։ Աշխարհագրություն, 9-րդ դասարան.
Մեծ Հայք և Մեծ Հայքի քարտեզը — Ալեքսանդրա Կոմարսկայայի բլոգ
Рубрика: Աշխարհագրություն 2021-2022

Հայկական լեռնաշխարհի ընդհանուր բնութագիրը

Հայկական լեռնաշխարհի լճերը - Armenian Geographic

Դասի հղում։

  1. Վերլուծել Հայկական լեռնաշխարհի ֆիզիկաաշխարհագրական դիրքի առանձնահատկությունները: Աշխարհագրական այն տարածքը, որը կապված է հայ ժողովրդի հազարամյակների պատմության հետ կոչվում է Հայկական լեռնաշխարհ։ Հայերը իրենց հայրենիքը կոչվում են Հայք, Հայաստան, իսկ մյուսները Արմենիա, Էրմինիստան, Սոմխեթի։ Հայկական լեռրնաշխարհն ունի 400․000կմ2 տարածք։ Հ․լ-ի մակերևույթը լեռնային է։ Հ․լ-ի միջին մասը հայտնի Միջնաշխարհ անունով։ Հ․լ-ն գտնվում է Փոքրասիական բարձրավանդակում և Իրանական սարահարթի միջև։
  2. Բնութագրել Հայկական լեռնաշխարհի վերաբերյալ աշխարհագրական հետազոտությունները տարբեր ժամանակներում:
  3. Քարտեզներից օգտվելով նշի՜ր
    • Արևելա-Պոնտական լեռներ, Հայկական Տավրոս, Հայկական Պար
    • Սևանա լիճ, Վանա լիճ, Սևանա լիճ
    • Ճորոխ գետը, Արաքս գետը,Եփրատ գետը, Տիգրիս գետը
    • Նշիր նաև լեռան բարձրությունը
    • Մասիս լեռը, Սիս լեռը, Արագած լեռը, Թոնդրակ լեռը, Սիփան լեռը, Մարութա լեռը, Ջիլո լեռը և Արարատ լեռ

Поделиться